تاثیر اسید نیتریک بر باران های اسیدی

اسید نیتریک، HNO3، مایعی به حالت روغنی است و رنگ آن تقریبا متمایل به زرد است . اسید نیتریک یک عامل و یک خورنده قوی است.حالت اسیدی و عامل اکسید کننده باعث استفاده های فراوان آن در صنایعی مثل ساخت موشک، استفاده در تهیه انواع کود های نیترات دار ، استفاده در ساخت سلاح ها و مواد منفجره جنگی و … است.

همه ما میدانیم که اسید نیتریک یکی از مهمترین اسید‌های کشف شده توسط بشر است. تقریبا اکثر صنایع و کارخانجات چه به صورت مستقیم و چه غیرمستقیم از اسید نینریک استفاده می کنند.

این اسید اسامی متنوع علمی و تجاری داردو با نام های مختلفی مورد معامله قرا میگیرد از جمله آنها ،آب قوی، آب قدرتمند و همچنین روح نیتر ( روح پتاسیم نیترات)است. اسید نیتریک سال ها قبل و در قرن هجدهم میلادی برای اولین بار توسط بشر کشف شد،نیتریک اسید (Nitric acid) برخلاف سایر اسیدها که ترکیبی آلی هستند، نوعی ترکیبی معدنی به شمار می‌رود .

اسید نیتریک با عنایت به خواص اسیدی که داردکه در زمره کربوکسیلیک اسیدها محسوب می‌شود. اسید نیتریک با توجه به نحوه تولید و موارد استفاده در مقایسه با سایر اسیدها بسیار گران‌تر می‌باشد و در بعضی کشور تقریبا نایاب است . اسید نیتریک در کارخانجات تولیدی در دو گرید خوراکی و صنعتی تولید می شود که نشان دهنده استفاده فراوان آن است. این مصرف فراوان معایبی هم داردو آن آزاد شدن مقادیر زیادی اسید نیتریک به اتمسفر، آب و خاک است که عواقب جبران ناپذیری برای حاندارن ، محیط زیست و انسان به بار می آورد از جمله این عواقب باران اسیدی می باشد.

عوامل موثر در ایجاد باران های اسیدی

اسید نیتریک به طور طبیعی با آب باران واکنش نشان می دهد. و از این طریق اکسید های نیتروژن ساخته می شود.باران اسیدی زمانی حاصل می شود که دی اکسید گوگرد (SO2) و اکسیدهای نیتروژن (NOX) به اتمسفر ساطع شده و توسط باد و جریان هوا منتقل می شوند. در این حالت  SO2 و NOX با آب، اکسیژن و سایر مواد شیمیایی واکنش داده و اسیدهای سولفوریک و نیتریک تشکیل می دهند. سپس این مواد قبل از نزول به زمین با آب و مواد دیگر مخلوط می شوند.

البته لازم به ذکر است که باران اسیدی منحصر به خود باران نیست بلکه می‌تواند به شکل برف، مه و تکه‌های ریز مواد خشک که روی زمین می‌نشیند رخ دهد. باران معمولی کمی اسیدی است و pH آن 5.6 است و هیچ اثری از نیتروژن در آن نیست در حالی که باران اسیدی معمولاً pH بین 4.2 و 4.4 دارد و حاوی مقادیر بالایی اسید در خود است.

 

عوامل محیطی  طبیعی در ایجاد باران اسیدی

به لحاظ طبیعی ممکن است پوشش گیاهی پوسیده و آتشفشان های در حال فوران برخی از مواد شیمیایی را آزاد کنند که در نهایت منجر به باران اسیدی شود، اما بیشتر باران های اسیدی محصول فعالیت های انسانی است. از جمله این فعالیت ها می توان به  منابع نیروگاه های زغال سنگ سوز، کارخانه ها و خودروها اشاره کرد.

 

نقش عوامل انسانی در ایجاد باران های اسیدی

 

هنگامی که انسان برای رفع نیاز های خود اقدام به استفاده از سوخت های فسیلی می کند، دی اکسید گوگرد (SO2) و اکسیدهای نیتروژن (NOx) خواه نا خواه در جو آزاد می شوند. این آلاینده های هوا با آب، اکسیژن و سایر مواد موجود در اتمسفر واکنش داده و اسید سولفوریک و نیتریک موجود در هوا را تشکیل می دهند.البته ممکن است بادها این ترکیبات اسیدی را در جو پخش کنند و تا کیلومتر ها این عمل انجام پذیرد.

در این حالت عامل انسانی و عامل طبیعی دست به دست هم میدهند تا آلودگی بیشتر شود. هنگامی که باران اسیدی به زمین می رسد، درتمامی سطوح آب های روان و راکد جریان می یابد و کم کم  وارد اقیانوس ها ، دریاها و نهر و رودخانه ها می شود. النهایه وارد تمامی سیستم های آبی می شود و در مرحله بعد در خاک فرو می رود. از طرفی اکسیدهای نیتروژن ممکن است باعث ایجاد لایه ای از ازن در سطح زمین شوند که برای سلامتی جامعه بشری یک تهدید محسوب می شود.

 

تاثیر باران اسیدی بر اکوسیستم

باران اسیدی اثرات اکولوژیکی زیادی به ویژه بر دریاچه ها، نهرها، تالاب ها و سایر محیط های آبی دارد. باران اسیدی این گونه آب ها را کاملا اسیدی تر می کند که در نهایت منجر به جذب آلومینیوم بیشتر از خاک می شود. این آلومینیوم در آخر به دریاچه ها و نهرها منتقل می شود و دیگر در اکوسیستم منطقه ماندگار می شود. باران اسیدی تمامی حیوانات من جمله حیوانات خشکی و آبزی مثل خرچنگ ها، صدف ها، ماهی ها و دیگر جانوران را سمی می کند.

 

تاثیر باران اسیدی بر انسان ها

این ترکیب خطرناک بخاطر رسوبات اسیدی به ساختارهای فیزیکی مانند ساختمان های سنگ آهکی و بدنه اتومبیل ها آسیب می رساند. و هنگامی که شکل مه قابل استنشاق به خود می گیرد، بارش اسیدی می تواند باعث مشکلات مزمن سلامتی از جمله سوزش چشم و آسم شود.

 

جلوگیری از ایجاد باران اسیدی

تنها راه مبارزه با باران اسیدی، مهار انتشار آلاینده هایی است که باعث آلودگی اتمسفر و در نهایه باعث ایجاد بران اسیدی می شوند. که این مهم را میتوان با کاهش  سوزاندن سوخت های فسیلی و تعیین استانداردهای کیفیت هوا و نظارت بر عملکرد صنایع آلاینده قابل کنترل است.

در ایالات متحده، قانون هوای پاک در سال 1990 باران اسیدی را هدف قرار داد، و محدودیت‌هایی برای آلودگی وضع کرد که به کاهش انتشار دی اکسید گوگرد 88 درصدی بین سال‌های 1990 تا 2017 کمک کرد. استانداردهای کیفیت هوا همچنین باعث کاهش 50 درصدی انتشار دی اکسید نیتروژن در ایالات متحده شده است. این قانون گذاری و نظارت موجب شده است که محیط زیست من جمله به جنگل‌های صنوبر قرمز در نیوانگلند و برخی از جمعیت‌های ماهی، کمک کرده است تا از آسیب باران اسیدی در امان باشند.

مشکلات باران اسیدی تا زمانی که انسان به استفاده از سوخت فسیلی ادامه دهد وجود خواهد داشت و کشورهایی مانند چین که به شدت به زغال سنگ در حجم انبوه برای تولید برق و فولاد متکی هستند به این مشکل دامن میزنند و آن را بدتر می کنند. تحقیقات و مطالعات حاکی این است که  تداوم بارش باران اسیدی در چین ممکن است حتی در رانش زمین مرگبار سال 2009 نقش داشته باشد. چین در حال اجرای کنترل‌هایی برای انتشار دی‌اکسید گوگرد است که از سال 2007 تا کنون 75 درصد کاهش یافته است، اما در هند این مقدار به نصف افزایش یافته است.

انسان با عملکرد خود دانسته یا ندانسته باعث بروز مشکلات فراوانی در محیط زیست پیرامون خود می شود.و این عمل سلامت خود انسان و نسل آینده بشر را به خطر می اندازد.سازمان های بین المللی باید  برای نجات طبیعت و محیط زیست قوانین سخت گیرانه ای تصویب کنند تا از دست انسان نجات دهند. امید است بتوانیم روزی شاهد کاهش آلودگی در جهان پیرامون خود گردیم. شما میتوانید نیتریک اسید را در قالب اسید نیتریک فله از ایران نیتریک تهیه نمایید.