تأییدیه های لازم از سازمان های مرتبط برای حمل و نقل اسید نیتریک

مقدمه

حمل اسید نیتریک به دلیل ماهیت بسیار خطرناک این ماده، نیازمند رعایت دقیق قوانین ایمنی و مقررات قانونی است. اسید نیتریک با فرمول HNO₃ یک اسید معدنی قوی، خورنده و اکسید کننده است که در صنایع مختلفی مانند تولید کود شیمیایی، ساخت مواد منفجره، آبکاری فلزات و صنایع دفاعی استفاده می شود. همین ویژگی ها باعث می شود تماس آن با پوست، فلزات یا مواد آلی، منجر به سوختگی شدید، تولید دود سمی و واکنش های گرما زا شود. به همین دلیل، دولت ها و سازمان های بین المللی حمل این ماده را به شدت کنترل می کنند تا از مردم و محیط زیست محافظت شود. برای جابجایی اسید نیتریک با کامیون، راه آهن، کشتی یا هواپیما، اخذ چندین مجوز و رعایت استاندارد های فنی الزامی است. این مجوز ها توسط نهاد های حمل و نقل، محیط زیست، ایمنی کار و مدیریت بحران صادر یا نظارت می شوند. در این مقاله جامع، انواع تأییدیه ها و الزامات قانونی برای حمل ایمن و قانونی اسید نیتریک بررسی می شود تا تصویر روشنی از فرآیند های مورد نیاز برای شرکت های حمل و نقل و صنایع مصرف کننده ارائه شود.

شناخت اسید نیتریک به عنوان یک ماده خطرناک

اسید نیتریک در سراسر جهان به عنوان کالای خطرناک طبقه بندی می شود، زیرا بسیار واکنش پذیر و سمی است. این اسید قوی می تواند فلزات، پارچه، چوب و بسیاری از مواد آلی را حل کند و در این فرایند حرارت و گاز های سمی تولید نماید. محلول های غلیظ، به ویژه بالاتر از حدود ۶۵ تا ۷۰ درصد، خاصیت اکسید کنندگی شدیدی دارند و می توانند باعث شعله ور شدن یا تشدید آتش سوزی شوند. به همین دلیل، در مقررات بین المللی حمل، این ماده معمولاً در کلاس ۸ (خورنده) و برای غلظت های قوی در کنار آن در کلاس ۵٫۱ (اکسید کننده) قرار می گیرد و دارای شماره های ویژه سازمان ملل مانند UN 2031 است. وجود این کد ها و برچسب ها به همه افراد درگیر در حمل و نقل نشان می دهد که محموله بسیار خطرناک است و باید با دقت و تجهیزات خاص جابجا شود. به همین علت، حتی برای موضوعاتی مانند خرید اسید نیتریک صادراتی گالن 20 لیتری نیز رعایت استانداردهای حمل، بسته‌ بندی و برچسب‌ گذاری امری کاملاً ضروری است، زیرا هرگونه خطا در این مراحل می‌ تواند خطرات جدی ایجاد کند. نتیجه چنین طبقه بندی این است که برای بارگیری، بسته بندی، حمل، توقف و تخلیه اسید نیتریک، تنها روش هایی مجاز هستند که مطابق استاندارد های ملی و بین المللی باشند. درک این ماهیت خطرناک نخستین گام برای فهم دلیل نیاز به مجوز های متعدد از مراجع ذی صلاح در حمل اسید نیتریک است.

چارچوب مقررات جهانی و مراجع ذی صلاح

حمل مواد خطرناک مانند اسید نیتریک تحت پوشش یک چارچوب جهانی از قوانین و نهاد های نظارتی قرار دارد. سازمان ملل مقررات نمونه ای برای حمل کالای خطرناک تدوین کرده است که بسیاری از کشور ها قوانین داخلی خود را بر اساس آن تنظیم می کنند. هر کشور یک یا چند مرجع ذی صلاح مانند وزارت حمل و نقل، سازمان راه و ترابری، اداره راه آهن یا سازمان دریایی دارد که این مقررات را اجرا و بر آنها نظارت می کنند. این مراجع مسئول تصویب طرح های بسته بندی، تأیید سازنده تانکر ها، بررسی برنامه های واکنش اضطراری و صدور مجوز فعالیت برای شرکت های حمل مواد خطرناک هستند. توافق های بین المللی نیز نقش مهمی دارند؛ برای مثال، موافقت نامه ADR برای حمل جاده ای در اروپا، کد IMDG برای حمل دریایی و مقررات ICAO و IATA برای حمل هوایی به کار می رود. در کنار این نهاد ها، سازمان های محیط زیست و بهداشت عمومی نیز بر حمل مواد خورنده نظارت دارند تا خطرات برای مردم و محیط حداقل شود. به این ترتیب، شبکه ای از مراجع ملی و بین المللی شکل می گیرد که شرکت ها برای حمل اسید نیتریک باید تمام الزامات آنها را رعایت کرده و مجوز های لازم را دریافت کنند.

مجوز ها و گواهینامه های لازم برای حمل اسید نیتریک

جابجایی اسید نیتریک معمولاً بدون دریافت مجوز ها و گواهینامه های مشخص از مراجع قانونی ممکن نیست. در بسیاری از کشور ها شرکت حمل و نقل باید به عنوان "حامل مواد خطرناک" ثبت شود و هر سال این ثبت نام را تمدید کند. برخی دولت ها علاوه بر ثبت عمومی، صدور پروانه اختصاصی حمل مواد خورنده را نیز الزامی کرده اند تا اطمینان یابند شرکت از نظر بیمه، آموزش و تجهیزات در سطح مطلوب قرار دارد. در بعضی موارد، انتخاب مسیر های خاص مانند عبور از تونل ها، پل ها یا مناطق شهری شلوغ نیاز به مجوز جداگانه از پلیس راه یا شهرداری دارد. همچنین، برای محموله های بزرگ یا با غلظت بالا ممکن است لازم باشد پیش از حرکت، به سازمان های مدیریت بحران یا ادارات محیط زیست اطلاع داده شود. جدول زیر مهم ترین مجوز ها و تأییدیه های مورد نیاز در برخی مناطق و روش های حمل اسید نیتریک را نشان می دهد.

منطقه / شیوه حمل	نهاد مسئول اصلی	مجوز یا گواهی مورد نیاز	مقررات قابل استناد	توضیحات تکمیلی
ایالات متحده (جاده و ریل)	وزارت حمل و نقل، PHMSA و FMCSA	ثبت نام حامل مواد خطرناک؛ گواهینامه رانندگی تجاری با مجوز Hazmat	مقررات 49 CFR برای مواد خطرناک	ثبت نام برای مقادیر دارای پلاک خطر الزامی است؛ راننده باید از نظر امنیتی بررسی پیشینه شود.
اتحادیه اروپا (حمل جاده ای)	وزارت های حمل و نقل ملی، نظام ADR	گواهی وسیله نقلیه ADR؛ گواهی آموزش راننده ADR	توافق نامه ADR	بازرسی سالانه تانکر؛ شرکت باید مشاور ایمنی کالا های خطرناک (DGSA) معرفی کند.
حمل هوایی بین المللی	سازمان های هواپیمایی کشوری و شرکت های هواپیمایی	تأییدیه اپراتور کالای خطرناک؛ اظهارنامه فرستنده	دستورالعمل های فنی ICAO و مقررات IATA	حمل اسید نیتریک در هواپیمای مسافربری ممنوع است؛ فقط در هواپیمای باری با مقدار محدود مجاز است.
حمل دریایی بین المللی	سازمان های دریایی و بنادر، زیر نظر IMO	گواهی کشتی برای کالای خطرناک؛ مانیفست مواد خطرناک	کد IMDG در چارچوب کنوانسیون SOLAS	بسته بندی و چیدمان باید مطابق IMDG باشد؛ بنادر معمولاً اطلاع قبلی درباره محموله را الزامی می کنند.
کانادا (جاده و ریل)	وزارت حمل و نقل کانادا	ثبت طبق قانون TDG؛ گواهی آموزش راننده TDG	قانون و مقررات TDG	کارفرما باید آموزش راننده را تأیید کند؛ برخی استان ها برای مواد خورنده مجوز اضافی می خواهند.
چین (حمل جاده ای)	وزارت حمل و نقل و سازمان مدیریت اضطراری	مجوز حمل کالای خطرناک؛ گواهینامه ویژه راننده مواد خطرناک	مقررات ملی حمل مواد خطرناک	برای عبور از شهر ها محدودیت مسیر شدید اعمال می شود؛ برای محموله های خیلی سمی یا خورنده مجوز ویژه لازم است.
استرالیا (حمل جاده ای)	سازمان های راه ایالتی، بر اساس کد ADG	گواهی راننده مواد خطرناک؛ تأییدیه وسیله نقلیه	کد ADG استرالیا	راننده برای محموله های بزرگ باید گواهی ایالتی DG داشته باشد؛ تانکر ها نیاز به تأیید طراحی و بازرسی دوره ای دارند.
سایر کشور ها (روش های مختلف)	نهاد های ملی حمل و نقل	مجوز حمل مواد خطرناک؛ احتمالاً مجوز مسیر یا بندر	مقررات ملی حمل کالای خطرناک	جزئیات بسته به کشور متفاوت است؛ ممکن است اطلاع قبلی برای محموله های بزرگ الزامی باشد.

آموزش و گواهینامه رانندگان برای حمل مواد خطرناک

رانندگانی که اسید نیتریک حمل می کنند باید آموزش تخصصی دیده و گواهینامه معتبر برای حمل مواد خطرناک داشته باشند. در بسیاری از کشور ها، راننده قبل از حمل مواد خورنده باید مجوز ویژه روی گواهینامه خود دریافت کند. در ایالات متحده راننده کامیون تجاری باید برای دریافت مجوز Hazmat روی گواهینامه CDL در آزمون مفصل مقررات مواد خطرناک شرکت کند و از نظر امنیتی نیز مورد بررسی قرار گیرد. در اروپا، رانندگان با شرکت در دوره های آموزشی ADR و قبولی در آزمون، گواهی ADR دریافت می کنند و تنها با این گواهی مجاز به حمل مواد خطرناک در جاده هستند. این دوره ها موضوعاتی مانند شناسایی خطر، استفاده از تجهیزات حفاظت فردی، روش های بارگیری و تخلیه امن، انتخاب مسیر مناسب و اقدامات اضطراری را پوشش می دهند. راننده حمل اسید نیتریک باید بداند چگونه شیلنگ ها را به شکل ایمن وصل و جدا کند، وضعیت تانکر و بست ها را پیش از حرکت بررسی نماید و در صورت نشت یا تصادف چه اقداماتی انجام دهد. مراجع نظارتی در بازرسی های جاده ای یا پایانه ای مدارک راننده را کنترل می کنند و در صورت نداشتن گواهی معتبر یا پایان یافتن دوره آموزشی می توانند حرکت محموله را متوقف کنند. این الزامات آموزشی احتمال خطا های انسانی را کاهش می دهد و باعث می شود حمل اسید نیتریک با سطح ایمنی بالاتری انجام شود.

توزیع درصدی مهم ترین دسته های مجوز و تاییدیه در حمل اسید نیتریک

بسته بندی و نگهداری تأیید شده برای اسید نیتریک

اسید نیتریک تنها زمانی مجاز به حمل است که در ظروف و تجهیزات بسته بندی تأیید شده و متناسب با خاصیت خورندگی آن قرار گیرد. مقررات، نوع مواد مجاز برای ساخت ظرف را تعیین می کند؛ به عنوان مثال، بشکه های پلی اتیلن سنگین، ظروف شیشه ای درون جعبه های مقاوم و ظروف کامپوزیتی با لایه داخلی پلاستیکی و پوسته سخت بیرونی از گزینه های رایج هستند. همه این ظروف باید دارای نشانه های استاندارد UN باشند تا نشان دهد در آزمایش هایی مانند سقوط از ارتفاع مشخص، آزمون فشار و تست عدم نشت موفق بوده اند. برای حمل فله، اسید نیتریک معمولاً در تانکر های جاده ای، واگن های مخزندار یا کانتینر های ISO از جنس فولاد ضد زنگ با پوشش مناسب حمل می شود. طراحی این تانکر ها باید مطابق کد های فنی باشد و به صورت دوره ای توسط موسسات مورد تأیید، بازرسی و آزمون شوند تا گواهی سلامت آنها تمدید گردد. ضوابطی نیز برای حد پر شدن هر مخزن وجود دارد تا فضای کافی برای انبساط حرارتی باقی بماند و خطر سرریز کاهش یابد. در بسیاری از کشور ها استفاده از سینی های نگهدارنده یا پالت های ضد نشت زیر بشکه ها در زمان حمل یا توقف الزامی است. مراجع ذی صلاح قبل از صدور مجوز فعالیت برای شرکت های حمل، طرح بسته بندی و سیستم های مهار نشت را بررسی می کنند تا مطمئن شوند اسید نیتریک در طول مسیر درون ظرف خود باقی می ماند.

برچسب گذاری، نصب پلاک خطر و مدارک همراه محموله

اطلاع رسانی درست درباره خطرات اسید نیتریک یکی از مهم ترین بخش های الزامات قانونی در حمل آن است. هر ظرف حاوی اسید نیتریک باید برچسب های هشدار استاندارد داشته باشد، از جمله علامت خوردگی سیاه و سفید برای کلاس ۸ و در صورت لزوم علامت اکسید کننده برای کلاس ۵٫۱. این برچسب ها به کارگران انبار، رانندگان و نیرو های امدادی نشان می دهد که ماده در صورت تماس می تواند به بافت زنده و فلزات آسیب جدی وارد کند. هنگامی که مقدار محموله از حد مشخصی بیشتر باشد، وسیله نقلیه باید در چهار طرف پلاک خطر نصب کند که شامل نماد کلاس خطر و شماره UN مربوط، مانند 2031 برای اسید نیتریک است. علاوه بر برچسب ها، اسناد کامل باید همراه محموله باشد. مهم ترین سند، بارنامه یا اظهارنامه کالای خطرناک است که در آن نام صحیح ماده، شماره UN، کلاس خطر، گروه بسته بندی، مقدار کل، شماره های تماس اضطراری و دستور العمل های اولیه واکنش درج می شود. در بسیاری از کشور ها همراه داشتن برگه اطلاعات ایمنی مواد (SDS) یا راهنمای واکنش اضطراری نیز الزامی است. مأموران در بازرسی های جاده ای یا دروازه های بندری، هم برچسب ها و پلاک ها و هم مدارک را کنترل می کنند و در صورت مشاهده نقص می توانند حرکت یا بارگیری را تا رفع مشکل متوقف کنند. به این ترتیب، برچسب گذاری، نصب پلاک و تهیه مدارک، نه یک تشریفات اداری، بلکه بخش اساسی از فرآیند مجوز حمل اسید نیتریک است.

استاندارد های وسیله نقلیه و تجهیزات برای حمل اسید نیتریک

وسایل نقلیه و تجهیزات مورد استفاده برای حمل اسید نیتریک باید مطابق استاندارد های سخت گیرانه طراحی، ساخته و نگهداری شوند. تانکر های جاده ای که برای حمل این اسید به کار می روند معمولاً از فولاد ضد زنگ با پوشش داخلی مقاوم در برابر خوردگی ساخته می شوند و مجهز به شیر های اطمینان، سوپاپ های قطع اضطراری، دریچه های ایمن و سیستم های اتصال به زمین هستند تا خطر نشتی و جرقه کاهش یابد. در بسیاری از کشور ها، خودرو های حامل مواد خطرناک باید گواهی تأیید فنی ویژه دریافت کنند که پس از بازرسی کامل توسط موسسه مورد تأیید صادر می شود. در این بازرسی، وضعیت سیستم ترمز، تایر ها، اتصالات تانکر، کپسول های آتش نشانی، جعبه کمک های اولیه و تجهیزات کنترل نشت بررسی می گردد. واگن های مخزندار راه آهن نیز باید مطابق کد های طراحی و آزمون دوره ای باشند و بار ها در آنها با سرعت مشخصی بارگیری و تخلیه شود. شرکت های حمل موظف هستند سوابق نگهداری و تعمیرات وسایل نقلیه را نگه دارند و هرگونه عیب مهم را قبل از حرکت برطرف کنند. الزام وجود تجهیزاتی مانند کیت جذب کننده و خنثی کننده اسید، دستکش و عینک مقاوم، لباس محافظ و ابزار های مسدود کننده نشت در بسیاری از کشور ها جزء شرایط اساسی است. رعایت این استاندارد ها و دریافت تأییدیه از مراجع ذی صلاح، احتمال شکست تجهیزات و بروز حوادث شدید در حین حمل اسید نیتریک را به طور چشم گیری کاهش می دهد.

تدابیر امنیتی و مدیریت ریسک در حمل اسید نیتریک

در کنار ایمنی فنی، امنیت محموله های اسید نیتریک نیز برای مراجع قانون گذار اهمیت زیادی دارد. هرچند این ماده به تنهایی منفجره نیست، اما می تواند در تولید مواد منفجره یا حملات شیمیایی مورد سوء استفاده قرار گیرد. به همین دلیل، بسیاری از کشور ها از شرکت های حمل و نقل می خواهند برای محموله های بزرگ مواد خطرناک، ارزیابی ریسک امنیتی انجام دهند و یک برنامه امنیتی مکتوب تدوین کنند. این برنامه معمولاً شامل بررسی پیشینه کارکنان کلیدی، کنترل دسترسی به پارکینگ و انبار، استفاده از قفل ها و مهر و موم های پلمب روی شیر ها، تعیین مسیر های امن تر و پرهیز از توقف های غیر ضروری در مناطق شلوغ است. در برخی شرکت ها، خودرو های حامل اسید نیتریک به سیستم های موقعیت یابی مجهز می شوند تا مرکز کنترل بتواند مسیر حرکت هر محموله را به صورت زنده دنبال کند و در صورت خروج غیر عادی از مسیر، هشدار دریافت نماید. رانندگان نیز آموزش می بینند که مدارک حمل را در جای امن نگه دارند، در مواجهه با افراد ناشناس محتاط باشند و هر رفتار مشکوکی را گزارش کنند. در بعضی موارد خاص، مقررات اجازه می دهد برای محموله های پر ریسک، اسکورت پلیس یا محدودیت زمانی رفت و آمد اعمال شود. اگر شرکت ها این تدابیر را رعایت نکنند ممکن است با جریمه یا لغو مجوز مواجه شوند. اجرای مدیریت ریسک و اقدامات امنیتی در کنار نظارت قانونی، باعث می شود حمل اسید نیتریک علاوه بر ایمن بودن، از نظر امنیتی نیز تحت کنترل باقی بماند.

برنامه ریزی واکنش اضطراری و اطلاع رسانی

به دلیل خطرات جدی اسید نیتریک، داشتن برنامه مناسب برای واکنش اضطراری در هنگام حمل آن الزامی است. شرکت هایی که این ماده را جابجا می کنند باید یک طرح واکنش اضطراری تهیه کنند که در آن نقش راننده، هماهنگ کننده حمل، نیرو های آتش نشانی و سایر واحد ها به طور دقیق مشخص شده باشد. این طرح شامل اقدامات اولیه در صورت نشت یا ترکیدگی ظرف، چگونگی ایمن سازی محل حادثه، فاصله ایمن برای تخلیه مردم، روش جمع آوری و خنثی سازی اسید ریخته شده و کمک های اولیه برای سوختگی یا استنشاق بخار است. در اسناد حمل باید یک شماره تماس اضطراری ۲۴ ساعته ذکر شود تا نیرو های امدادی بتوانند در هر ساعت از شبانه روز اطلاعات تخصصی درباره ماده و روش برخورد را دریافت کنند. برای محموله های بزرگ، ممکن است لازم باشد پیش از عبور، به سازمان های مدیریت بحران یا آتش نشانی محلی اطلاع داده شود تا در صورت وقوع حادثه آمادگی بیشتری داشته باشند. قوانین محیط زیست نیز معمولاً آستانه هایی برای گزارش فوری نشت مواد خطرناک تعیین کرده اند و در صورت عبور از این حد، شرکت موظف است موضوع را به نهاد های ذی ربط اعلام کند. اجرای مانور های دوره ای، آموزش دوره ای رانندگان و بازبینی منظم طرح های اضطراری، بخشی از الزامات بسیاری از مراجع نظارتی است. بنابراین، هیچ محموله اسید نیتریک نباید بدون برنامه واکنش اضطراری واقعی و قابل اجرا وارد جاده، ریل، دریا یا هوا شود.

نظارت سازمان های محیط زیست و بهداشت

حمل اسید نیتریک فقط یک موضوع حمل و نقل نیست، بلکه از دیدگاه محیط زیست و سلامت عمومی نیز به شدت تحت کنترل قرار دارد. رها شدن این ماده در محیط می تواند باعث اسیدی شدن آب ها، تخریب خاک و از بین رفتن گیاهان و آبزیان شود. بخار های متصاعد شده از اسید نیتریک و اکسید های نیتروژن ایجاد شده، برای دستگاه تنفسی انسان خطرناک هستند و می توانند موجب سرفه، تنگی نفس و آسیب ریه شوند. به همین دلیل، قوانین محیط زیست در بسیاری از کشور ها شرکت های حمل را ملزم می کند مسیر هایی را انتخاب کنند که کمترین خطر برای مناطق مسکونی، رودخانه ها و مناطق حفاظت شده داشته باشد. در صورتی که اسید نیتریک به عنوان پسماند خطرناک حمل شود، لازم است مقررات جداگانه ای مانند صدور گواهی حمل پسماند، تکمیل فرم های بارنامه ویژه و تحویل به مراکز مجاز بازیافت یا دفع رعایت شود. سازمان های ایمنی و بهداشت کار نیز بر آموزش کارکنان در محل بارگیری و تخلیه و استفاده از تجهیزات حفاظت فردی مانند دستکش، عینک و لباس مقاوم نظارت می کنند. در بعضی کشور ها، قوانین اطلاع رسانی به جامعه ایجاب می کند صنایع بزرگ، موجودی و تردد مواد شیمیایی خطرناک را به مراجع محلی گزارش دهند تا برنامه ریزی برای مدیریت بحران آسان تر شود. این نظارت های زیست محیطی و بهداشتی در کنار مقررات حمل و نقل، چارچوب کاملی را برای مجوز دهی به حمل اسید نیتریک فراهم می کند.

الزامات حمل بین المللی و عبور از مرز ها

هنگامی که اسید نیتریک از یک کشور به کشور دیگر حمل می شود، ترکیبی از قوانین داخلی و توافق های بین المللی بر آن حاکم خواهد بود. فرستنده باید مطمئن شود که محموله نه تنها با قوانین کشور مبدأ، بلکه با مقررات کشور های مسیر و مقصد نیز سازگار است. بسیاری از کشور ها قوانین خود را با مقررات نمونه سازمان ملل هماهنگ کرده اند، اما تفاوت هایی در جزئیات مانند فرم مدارک، میزان هزینه مجوز، زبان برچسب ها یا شرایط بیمه وجود دارد. برای مثال، کامیونی که اسید نیتریک را در اروپا از مرزی عبور می دهد باید تمام الزامات ADR را رعایت کند و گواهی ADR راننده و تأییدیه وسیله نقلیه در تمامی کشور های مسیر قابل قبول باشد. در مرز، مأموران گمرک مدارک را بررسی کرده و مطابقت محموله واقعی با اطلاعات درج شده در اسناد را کنترل می کنند. در بعضی کشور ها، اسید نیتریک غلیظ ممکن است به عنوان ماده تحت کنترل در ارتباط با امنیت یا جلوگیری از گسترش سلاح ها طبقه بندی شود و برای صدور یا ورود آن نیاز به مجوز اضافی باشد. اگر حمل ترکیبی باشد، مانند انتقال از کامیون به کشتی، محموله باید جداگانه با مقررات هر روش حمل مانند ADR برای جاده و IMDG برای دریا منطبق باشد. به همین دلیل، برنامه ریزی دقیق و مشورت با مراجع ذی صلاح پیش از آغاز حمل بین المللی اسید نیتریک ضروری است تا از توقف محموله یا جریمه در مرز ها جلوگیری شود.

محدودیت های حمل هوایی اسید نیتریک

حمل هوایی اسید نیتریک از پر ریسک ترین انواع جابجایی این ماده محسوب می شود و مقررات بسیار سختی بر آن حاکم است. در محیط بسته هواپیما، هر گونه نشت یا بخار شدن اسید نیتریک می تواند به سرعت به مسافران، خدمه و خود هواپیما آسیب برساند. به همین دلیل قوانین بین المللی تقریباً همیشه حمل اسید نیتریک در هواپیما های مسافربری را ممنوع کرده اند و تنها در هواپیما های باری، آن هم با شرایط خاص، اجازه حمل می دهند. مقررات مرتبط، مانند دستور العمل های IATA، مقدار مجاز در هر بسته، نوع ظرف داخلی و خارجی، لزوم استفاده از مواد جاذب نشت و آزمایش های استحکام بسته را به طور دقیق مشخص می کنند. بسته ها باید برچسب های خطر مناسب و در صورت لزوم، برچسب "فقط هواپیمای باری" داشته باشند. شرکت های هواپیمایی، محموله اسید نیتریک را فقط از فرستندگانی می پذیرند که آموزش کالای خطرناک را دیده و فرم های اظهارنامه را به درستی تکمیل کرده باشند. در صورت تخلف از مقررات، جریمه های سنگین و حتی ممنوعیت ارسال هر گونه کالای خطرناک برای شرکت متخلف ممکن است اعمال شود. به همین دلیل بسیاری از شرکت ها برای حجم های زیاد اسید نیتریک ترجیح می دهند از حمل دریایی یا زمینی استفاده کنند و حمل هوایی را تنها برای مقادیر بسیار محدود و موارد استثنایی به کار گیرند.

مقررات حمل دریایی و قوانین بنادر

حمل دریایی اسید نیتریک به ویژه برای محموله های بین المللی بزرگ رایج است و تحت کد بین المللی کالای خطرناک دریایی یا IMDG و قوانین خاص هر بندر انجام می شود. طبق این کد، اسید نیتریک باید به درستی طبقه بندی، بسته بندی، برچسب گذاری و در اسناد کشتی ثبت شود و هنگام چیدمان در کشتی در جایگاهی قرار گیرد که از مواد ناسازگار مانند مواد آلی، مایعات قابل اشتعال یا موادی که در تماس با اسید گاز سمی تولید می کنند جدا باشد. کشتی هایی که این ماده را حمل می کنند باید گواهی معتبر برای حمل کالای خطرناک داشته باشند و خدمه آنها آموزش ویژه ای در زمینه مدیریت اضطراری مواد شیمیایی دیده باشند. مقامات بندر معمولاً پیش از ورود کشتی، فهرست بار های خطرناک را دریافت کرده و در صورت لزوم، محل پهلوگیری و زمان تخلیه را به گونه ای تنظیم می کنند که ریسک حادثه به حداقل برسد. در پایانه های شیمیایی، تجهیزات خاصی مانند شیلنگ های مقاوم، پمپ های ویژه اسید و حوضچه های مهار نشت برای بارگیری و تخلیه اسید نیتریک استفاده می شود. در حمل فله توسط کشتی های شیمیایی، علاوه بر IMDG، کد بین المللی مواد شیمیایی در حجم زیاد یا IBC Code نیز باید رعایت شود که شامل الزاماتی برای طراحی مخزن، پوشش داخلی و امکانات اضطراری است. اگر هر یک از این الزامات توسط شرکت یا کشتی رعایت نشود، بنادر می توانند از بارگیری یا تخلیه محموله جلوگیری کرده یا کشتی را تا زمان رفع نقص متوقف کنند.